Trong thời gian gần đây, ung thư da đã trở thành một trong những vấn đề sức khỏe được cộng đồng quan tâm rộng rãi. Không chỉ là mối lo ngại từ các chuyên gia y tế, bệnh viện hàng đầu, mà cả các báo đài, kênh truyền thông chính thống cũng liên tục đưa tin, cảnh báo mọi người về những yếu tố gây ra căn bệnh này. Sự tiếp xúc không đúng cách với môi trường, những thói quen hàng ngày hay đơn giản chỉ là sự thiếu hiểu biết cũng có thể đẩy chúng ta đến gần hơn với nguy cơ mắc phải ung thư da.
Đã đến lúc chúng ta cần nắm bắt thông tin, hiểu rõ về những yếu tố gây ung thư da tiềm ẩn này để bảo vệ bản thân và gia đình trước mối đe dọa không hề nhỏ này!
Bấm để xem Nội dung bài viết
Tìm hiểu tổng quan về ung thư da
Ung thư da là bệnh gì?
Ung thư da là là một trong những loại ung thư phổ biến và nguy hiểm nhất hiện nay. Bệnh này xảy ra khi các tế bào da bất thường nhân lên không kiểm soát và hình thành các khối u ác tính. Ung thư da chủ yếu được chia thành 3 loại chính là ung thư biểu mô tế bào đáy và ung thư biểu mô tế bào vảy và ung thư u ác tính. Trong đó, ung thư u ác tính là loại nguy hiểm nhất vì có khả năng di căn đến các cơ quan khác trong cơ thể.
Ung thư da có thể xuất hiện ở mọi vùng da trên cơ thể, tuy nhiên vùng da tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời thường xuyên như mặt, cổ, tay,… có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Ngoài ra, những vùng khó thấy như lòng bàn tay, lòng bàn chân, vùng sinh dục cũng có thể mắc phải căn bệnh quái ác này.
Triệu chứng bệnh ung thư da
Ung thư da có nhiều dấu hiệu liên quan cần được đánh giá y tế, tuy nhiên bạn có thể tham khảo một số triệu chứng phổ biến sau:
- Ung thư biểu mô tế bào đáy: Thường bắt đầu bằng một vết sưng nhỏ, chắc, không đau, từ từ to ra trong vài tuần đến vài tháng. Những tổn thương này thường thấy ở các vùng tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời như đầu, cổ và thân.
- Ung thư biểu mô tế bào vảy: Thường xuất hiện dưới dạng một khối u cứng, không đau, phát triển với bề mặt có vảy màu đỏ, hồng hoặc nâu. Những tổn thương này thường dễ chảy máu và có thể tiến triển nhanh, xâm lấn sâu với khả năng di căn cao hơn nếu không được điều trị kịp thời.
- Ung thư u ác tính: Những thay đổi đáng ngờ của nốt ruồi hiện có hoặc các tổn thương sắc tố mới có thể báo hiệu khối u ác tính. Các dấu hiệu cảnh báo bao gồm nốt ruồi không đối xứng, đường viền không đều, màu sắc đa dạng, kích thước tăng nhanh và chảy máu hoặc ngứa.
Nếu phát hiện các triệu chứng trên, bạn cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa da liễu để thăm khám và xác định chính xác nguyên nhân để nhanh chóng điều trị.
Ung thư da có nguy hiểm không?
Ung thư da có nguy hiểm! Nguy hiểm khi bạn không nhận biết sớm và không điều trị kịp thời! Ung thư da sẽ hiếm khi gây tử vong ngoại trừ ung thư u ác tính, nó có khả năng di căn và tiên lượng xấu khi phát hiện muộn.
Ung thư biểu mô tế bào đáy và tế bào vảy hiếm khi đe dọa tính mạng, tỷ lệ sống 5 năm gần 100% nếu không phải u ác tính. Nếu phát hiện sớm, 2 loại này có thể điều trị triệt để, giai đoạn muộn thì sẽ khó khăn hơn.
Theo WHO, số ca mắc mới ung thư u ác tính năm 2020 trên thế giới là 325.000 với 57.000 ca tử vong. Loại ung thư này phổ biến ở người da trắng. Nếu phát hiện sớm, tỷ lệ sống sẽ trong vòng 5 năm là trên 99%, nhưng nếu di căn thì giảm còn 32% (Theo thống kê từ chương trình SEER do Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ).
Tỷ lệ sống thêm sau 5 năm mang tính thống kê. Tiên lượng cụ thể còn phụ thuộc sức khỏe, tuổi tác và phương pháp điều trị áp dụng cho mỗi người.
Do đó, việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng để hạn chế biến chứng và tử vong do căn bệnh ung thư da.
Yếu tố gây ung thư da được báo đài cảnh báo
Tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời
Tiếp xúc quá nhiều với tia cực tím (UV) từ ánh nắng mặt trời là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra ung thư da, chiếm khoảng 90% các trường hợp mắc bệnh.
Tia UV sẽ làm hư hại ADN của tế bào da, khiến chúng phát triển một cách bất thường và hình thành khối u.
Có nhiều nốt ruồi, nốt ruồi bất thường
Những người có nhiều nốt ruồi hoặc xuất hiện các nốt ruồi có hình dạng, màu sắc bất thường có nguy cơ mắc ung thư da cao hơn.
Bạn nên kiểm tra thường xuyên các nốt ruồi của mình và chú ý đến những dấu hiệu bất thường như không đối xứng, viền không đều, màu không đồng nhất, đường kính lớn hơn 6mm hoặc thay đổi theo thời gian. Nếu phát hiện có sự thay đổi lạ ở các nốt ruồi cần đến bác sĩ thăm khám ngay.
Màu da
Người có làn da trắng, tóc vàng hoặc đỏ, mắt xanh hoặc xám có nguy cơ cao mắc ung thư da cao hơn người có làn da sậm màu. Điều này là do người da trắng có ít sắc tố melanin bảo vệ da khỏi tia cực tím hơn người da sậm.
Ngoài ra, người da trắng cũng dễ bị cháy nắng hơn, đây là một yếu tố gây ung thư da phổ biến.
Tiền sử cá nhân, bệnh sử gia đình
Nếu đã từng mắc ung thư da hoặc có người thân trong gia đình mắc ung thư da thì sẽ có nguy cơ cao tái phát hoặc mắc bệnh hơn người bình thường. Điều này có thể do di truyền hoặc do tiếp xúc với các yếu tố gây ung thư tương tự.
Hệ thống miễn dịch bị suy yếu
Người có hệ thống miễn dịch bị suy yếu do nhiễm HIV, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch hoặc bị các bệnh lý khác như bệnh lupus, viêm gan B hoặc C có nguy cơ cao mắc ung thư da hơn người khỏe mạnh. Điều này là do hệ thống miễn dịch không thể phát hiện và tiêu diệt các tế bào ung thư kịp thời.
Lạm dụng mỹ phẩm
Một số loại mỹ phẩm có chứa các chất hóa học như chất làm trắng, tẩy tế bào chết, hương liệu, chất bảo quản,… có thể gây kích ứng cho da hoặc làm giảm khả năng bảo vệ của da. Ngoài ra, việc sử dụng quá nhiều mỹ phẩm cũng có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông và gây viêm nhiễm cho da.
Bạn nên chọn những loại mỹ phẩm phù hợp với loại da của mình và không nên sử dụng quá nhiều sản phẩm cùng một lúc.
Tiếp xúc với bức xạ, hóa chất độc hại
Một số loại bức xạ như tia X, tia gamma hoặc tia beta có thể gây tổn hại cho ADN của các tế bào da và gây ra ung thư da. Người làm việc trong các lĩnh vực liên quan đến bức xạ như y tế, công nghiệp hay quân sự cần phải tuân theo các biện pháp an toàn để tránh tiếp xúc quá nhiều với bức xạ.
Một số loại hóa chất độc hại như arsenic, asen, benzen, than đá hoặc thuốc trừ sâu cũng có thể gây ra ung thư da. Người tiếp xúc với các hóa chất này cần phải mang các thiết bị bảo hộ như găng tay, khẩu trang hoặc áo choàng.
Nhiễm virus HPV
HPV là viết tắt của Human Papillomavirus, là một nhóm virus gây ra các bệnh nhiễm trùng ở da và niêm mạc. Một số loại virus HPV có thể gây ra sùi mào gà, một loại bệnh lây truyền qua đường tình dục. Sùi mào gà là những tổn thương da có hình dạng như súp lơ hoặc củ cải, thường xuất hiện ở vùng sinh dục, hậu môn hoặc miệng. Sùi mào gà không chỉ gây khó chịu và đau đớn cho người bệnh, mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư da ở vùng bị nhiễm trùng.
Bạn nên kiểm tra sức khỏe định kỳ và sử dụng biện pháp bảo vệ khi quan hệ tình dục để phòng ngừa nhiễm virus HPV.
Phòng chống các yếu tố gây ung thư da
Yếu tố gây ung thư da đa phần đến từ tác hại của tia cực tím. Để phòng chống ung thư da hiệu quả, chúng ta nên kiểm soát tốt thời gian tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời. Bên dưới là 5 cách phòng chống ung thư da hiệu quả từ các bác sĩ da liễu.
Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời
Ánh nắng mặt trời, đặc biệt là trong khoảng thời gian từ 10h-14h hàng ngày là nguyên nhân hàng đầu gây ra ung thư da. Khi tiếp xúc với ánh nắng, da sẽ trở nên khô căng, bong tróc, đỏ rát,… và nguy hiểm hơn chính là nguy cơ mắc phải bệnh ung thư da. Do đó, việc tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng vào thời điểm này là vô cùng quan trọng.
Các bậc phụ huynh cũng cần giới hạn thời gian cho trẻ ra ngoài trời trong thời điểm có nắng gắt, đặc biệt là trẻ sơ sinh.
Thoa kem chống nắng và trang bị các vật dụng bảo vệ
Kem chống nắng với chỉ số SPF 30 trở lên là “lá chắn” hữu hiệu ngăn chặn tia cực tím xâm nhập vào da. Cần thoa kem chống nắng ít nhất 20 phút trước khi ra nắng và thoa lại sau 2 tiếng để duy trì hiệu quả.
Bên cạnh đó, việc mặc quần áo chống nắng, đội mũ rộng vành, đeo kính râm cũng sẽ ngăn chặn phần lớn tia UV xâm nhập, giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ gây hại cho da.
Tránh sử dụng giường tắm nắng nhân tạo
Giường tắm nắng nhân tạo tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ung thư da do phát ra tia UV mạnh hơn ánh nắng tự nhiên. Do vậy, tuyệt đối không nên sử dụng chúng.
Ngoài ra, việc tự ý thực hiện nhuộm da, xăm mình cũng có thể dẫn đến những tác động xấu không lường trước được cho sức khỏe da.
Tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại
Các hóa chất độc hại như nhựa đường, thuốc trừ sâu,… cũng là một trong những yếu tố gây ung thư da. Do vậy, những người làm việc trong môi trường phải tiếp xúc với các chất này cần sử dụng đầy đủ phương tiện bảo hộ lao động để giảm thiểu rủi ro.
Khám da thường xuyên
Việc khám da định kỳ ít nhất 6 tháng – 1 năm một lần sẽ giúp phát hiện sớm những thay đổi bất thường trên da. Khi da xuất hiện vấn đề kéo dài trên 2 tuần nên đi khám ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, giảm thiểu nguy cơ ung thư da.
Trên đây là những cảnh báo về yếu tố ung thư da, cách phòng chống từ bệnh viện và các báo đài mà Skintalk vừa tổng hợp và gửi đến quý bạn đọc.
Có thể thấy, ung thư da là căn bệnh nguy hiểm ảnh hưởng đến cuộc sống của tất cả chúng ta. Hãy chú ý đến các yếu tố gây ung thư da, thường xuyên kiểm tra da và chia sẻ thông tin để nâng cao nhận thức của mọi người xung quanh. Hãy cùng nhau thay đổi những thói quen nhỏ để phòng tránh ung thư da! Skintalk chúc các bạn luôn khỏe mạnh!
Nguồn tham khảo: